Een klein percentage politici is niet helemaal zuiver op de graat. Dat heeft er nooit toe geleid een overheidsdienst op te richten die zich specifiek richt op het toezicht houden op huishoudens van politici met het oogmerk fraude of het ontvangen van al te genereuze giften op te sporen.
Ik moest daar even aan denken toen ik in de krant las dat een bijstandsgerechtigde 7000 euro aan bijstand moet terugbetalen, omdat haar, inmiddels overleden moeder haar regelmatig wat boodschappen cadeau deed. Als klap op de vuurpijl leidt dit bovendien tot een boete van 3000 euro.
Voor het opsporen van bijstandsfraude hebben de meeste gemeenten ‘Medewerkers Terugvordering & Verhaal’ in dienst. Tandenborsteltellers. Ambtenaren die controleren of bijstandsgerechtigden niet stiekem een duurzaam huishouden vormen met iemand die ook wat centen heeft. Of anderszins de kluit belazeren. De obsessie met fraude die de overheid heeft, dateert van een tijd voordat het boek ‘De meeste mensen deugen’ (Rutger Bregman) verscheen. Het leidde onder andere tot de ‘Toeslagenaffaire’.
Wethouder Peter Heijkoop was er als de kippen bij met een stevige tweet: “Natuurlijk had de gemeente (Wijdemeren) dit anders moeten doen, maar als je een wet maakt die zo onbarmhartig uitpakt (ook bij de rechter) dan moet je als tweede kamer ook in de spiegel kijken. Pas de wet aan! En vergeet daarbij ook de andere wetten in de sociale zekerheid niet.”
Het geeft enig vertrouwen dat de gemeente Dordrecht geen heksenjacht onder bijstandsgerechtigden organiseert. Al reageert Riet Duykers van het Dordtse Platform tegen Armoede prompt: “Een systeem gebaseerd op wantrouwen, controle en eigen schuld, dikke bult”. Ze adviseert een mensgerichte benadering gebaseerd op vertrouwen, verbinding en rechtvaardigheid.
Riet Duykers was afgelopen zomer één van m’n vijf gasten in ‘Zomereditie. We maakten in twee uur een mooi portret van deze bevlogen voorvechtster van armoedebestrijding en sociale rechtvaardigheid.
Ik weet dat het politieke metier weerbarstig is en dat tussen droom en daad wetten in de weg staan en praktische bezwaren (Willem Elsschot – Het huwelijk). Ik denk zelfs dat vrijwel alle politici graag rechtvaardigheid, vertrouwen en verbinding nastreven. Maar nu even niet! Want hun geestelijke bagage is te zeer gevuld met de talloze uitzonderingen die de regel bevestigen. Logisch toch? In een samenleving waarin alleen wat afwijkt van de norm altijd het nieuws haalt.
Ik wens u allen een heel goede jaarwisseling toe en een prachtig 2021 waarin vertrouwen, verbinding en rechtvaardigheid geen loze woorden blijken, maar hoopgevende daden zullen zijn.
