“Binnen het huidige systeem ga je dit door en door verrotte corrupte systeem nooit veranderen. Dat systeem valt niet vanuit een normale politieke weg te veranderen. Dat zou lukken als we in een functionerende democratie zouden leven. Maar daar is helaas allang geen sprake meer van. Dat hele systeem moet in elkaar storten, zodat wij de macht weer terug kunnen grijpen!” Ik open dit keer met een citaat. Uitgesproken door een lid van de Tweede Kamer in een zaaltje in Lichtenvoorde. Een Kamerlid – u weet het wellicht – legt de eed of de belofte af en verklaart daarmee: “dat ik trouw zal zijn aan de Koning en dat ik de Grondwet en alle overige wetten van ons land zal eerbiedigen”.
Dan schuurt dit. Zoals het ook schuurt dat er voortdurend tweespalt dreigt in dit land. Dat er diepe kloven ontstaan tussen (kans)arm en (kans)rijk, tussen geprivilegieerden en voetvolk. tussen stad en platteland, tussen zij die hun mondje kunnen roeren en zij die naar andere middelen grijpen.
Het zijn van die dagen dat ik sterk denk aan een strofe uit het gedicht ‘Ben Ali Libi’ van Willem Wilmink (1936-2003):
En altijd als ik een schreeuwer zie
met een alternatief voor de democratie,
denk ik: jouw paradijs, hoeveel ruimte is daar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
Natuurlijk is de democratie niet onfeilbaar. Natuurlijk maak ook ik mij dikwijls boos over de dingen die gebeuren. Of over de dingen die juist niet gebeuren. Ik ben actief in de lokale politiek. Ook in die rol voel ik wel eens frustratie, ongemak, boosheid. En ja, daar loop ook ik over te zeiken op social media.
Komende maand vieren we dat het 450 jaar geleden is dat in Dordrecht de Eerste Vrije Statenvergadering plaatsvond. Op een prachtige website lees ik dat daar vier waarden aan verbonden zijn: vrijheid, verscheidenheid, verdraagzaamheid, verbondenheid. Die waarden proef ik op mijn tong. Ik spreek ze bedachtzaam uit. Terwijl ik denk aan wat er zoal speelt in het land: boeren die vol intimidatie en vernielzucht actie voeren, de diepe ellende in Groningen die momenteel in een parlementaire enquete wordt ontrafeld, een energiecrisis, armoede die tegenwoordig ook werkenden treft, de toeslagenaffaire die zich maar voortsleept, werkloosheid en grote personeelstekorten. We zijn een nachtwakersstaat met een premier die straks zelf het nachtkaarsje uitblaast. Met populisten die iedere kans aangrijpen alle tegenstellingen aan te scherpen en die hun achterban voorhouden dat er nooit naar hen wordt geluisterd (behalve dan door de populist zelf natuurlijk). Die met venijnige ‘dogwhistle words’ hun gehoor weten op te hitsen.
Wantrouwen is een leidend principe geworden in onze samenleving. De overheid wantrouwt haar burgers. Burgers wantrouwen de overheid, allerlei instanties en in toenemende mate ook elkaar. Wantrouwen is een sluipend gif dat uiteindelijk de gehele samenleving verlamt. “Laten we maar proberen vrolijk te blijven, ondanks alles”, twitterde Guus Kuijer op 27 juni 2022 om 19.07 uur. Misschien is dat wel het beste advies. Vrolijkheid. En vertrouwen zou ik zeggen. Niet meteen richting de hele wereld. Maar begin eens met uw buren, uw vrienden (die vertrouwt u al), alle andere Dordtenaren, de boeren op en om ons eiland, de lokale politici die, van welke partij ze ook zijn, hun stinkende best doen voor onze stad, het college van B&W, al die Dordtenaren die zich ergens als vrijwilliger inzetten omdat ze iets willen bijdragen aan deze samenleving. Alle mensen die iedere dag opnieuw uit hun bed komen en aan het werk gaan om iets toe te voegen aan onze samenleving. Zelfs de boeren dus…
“Maar de boer hij ploegde voort”
De laatste regel komt uit: ‘Ballade van den boer’ en verscheen in ‘Negen Balladen’ uit 1935 van J.W.F. Werumeus Buning (1891-1958)
