Dugelied: “Activisme voor iedereen”

Activisme is een thema dat volgens velen veel heviger beleefd zal moeten worden onder Nederlanders, we zien bijna dagelijks wel nieuws over klimaatprotesten, protesten jegens de genocide in het Midden Oosten of een staking onder agrariërs.

Simone Filippini zet zich momenteel in voor de slachtoffers door de genocide van Israël. “Dit gaat over veel meer dan alleen die oorlog, dit gaat over een wereld waarin we onze kinderen en kleinkinderen op laten groeien”, zo meent ze. “We hebben elkaar 80 jaar geleden beloofd nooit meer een oorlog te laten gebeuren, laten we daar dan ook voor zorgen”, trekt ze de parallel met de Tweede Wereldoorlog.

Dorine van de Wijk probeert altijd bezig te zijn met activisme. “Ik probeer vooral in de kleine dingen mijn steentje bij te dragen, ik schenk bijvoorbeeld altijd thee en gebruik veel olijfolie”. Op 15 juni was Dorine ook aanwezig bij de Rode Lijn demonstratie als loper. “De vorige keer hebben we gefilmd hoe lang hij was”, legt ze uit dat dit voor haar een primeur is.

Dorine is ook werkzaam voor Plant Een Olijfboom. “Plant Een Olijfboom plant olijfbomen in Gaza om op die manier hoop te bieden”. Veel mensen melden zich aan, toch kan Dorine de andere kant van de medaille ook begrijpen. “Ik snap dat er veel onwetendheid is in Nederland, voor 7 februari wist ik ook echt niet wat er allemaal gaande is, en als ik dan een krant lees als de Telegraaf waarin veel onjuistheden staan snap ik heel goed dat mensen niet alles goed begrijpen”.

Volgens Simone is momenteel in Israël propaganda wat de toon slaat. “Israël heeft een heel sterke propagandamachine waar jaarlijks honderdvijftig miljoen in wordt gestoken, dat zorgt ervoor dat onze berichtgeving in de reguliere media vaak niet klopt”, zo beweert ze.

Simone heeft door werk zelf ondervonden hoe de problematiek leeft. “Het is ontzettend vernederend wat het Israëlische volk de Palestijnen aandoet””, zo beweert ze. “Andersom gebeurt dat in mijn beleving veel minder en ook minder planmatig”, zo besluit ze.

“Als je ergens voor staat, moet je er ook voor gáán,” zegt Christa Mourik met overtuiging. Sinds haar pensioen zet zij zich zonder terughoudendheid in voor het klimaat. Voor haar is Extinction Rebellion (XR) een logische thuishaven. “Ik heb nu de vrijheid om actie te voeren zonder rekening te houden met mijn carrière.” Die vrijheid is niet vanzelfsprekend voor iedereen: Zaitoon kiest ervoor om anoniem te blijven. “Ik heb nog een toekomst op te bouwen. Activisme kan risico’s met zich meebrengen,” legt hij uit.

Het gesprek laat zien dat XR veelkleurig is. “Het beeld van XR is vaak: mensen die zich vastplakken aan wegen. Maar dat is slechts een fractie,” zegt Christa. Ze noemt als voorbeeld een quiz in de bibliotheek over duurzame voeding. “Het gaat juist om bewustwording en verbinding, ook met bijvoorbeeld boeren. We zijn geen vijanden, we maken deel uit van hetzelfde systeem.”

Dat systeem – het kapitalisme – ligt onder vuur. “Het systeem is kapot,” stelt Zaitoon. “Private winsten, publieke lasten. We moeten dat echt op z’n kop zetten.” De link tussen klimaatproblematiek, ongelijkheid en machtsstructuren wordt stevig benoemd. Toch is het gesprek vreedzaam en menselijk. Geen haat, geen wij-zij-denken – juist een oproep tot dialoog en eerlijkheid.

De activisten noemen de acties van XR “liefdevol radicaal.” Burgerlijke ongehoorzaamheid is geen doel op zich, maar een middel om een urgente boodschap hoorbaar te maken. Dat XR soms hard wordt aangepakt door politie en media, laat volgens hen zien dat de boodschap raakt. “We vragen niet veel,” zegt Christa, “we willen dat de overheid eerlijk is, doet wat nodig is, burgers betrekt en rechtvaardig handelt.”

“Activisme betekent voor mij een tegengeluid tegen wat schadelijk is voor ons als gemeenschap.” Met deze woorden opent Sydney Breidel de uitzending van Dugelied – Duurzaam Geluk voor Iedereen. Samen met zijn zoon Victor is hij te gast om te praten over activisme, solidariteit en de betekenis van Keti Koti in Dordrecht.

Sydney is niet bang om zijn stem te laten horen. Hij spreekt zich uit tegen onrecht en racisme, maar stelt daarbij ook voortdurend de vraag: “Wat is mijn eigen rol, en wat kan ik veranderen in mijn handelen?” Zijn laatste grote actie was de demonstratie op het Malieveld in Den Haag, onderdeel van de rode lijn-solidariteitsacties rond Palestina. “Ik voelde me machteloos. Maar toen ik daar liep, voelde ik: ik dóé iets.”

Ook zoon Victor weet al jong wat hem raakt. “Ik vind het belangrijk dat mensen goed zijn voor het milieu. En dat er minder mensen zijn die weinig geld hebben.” Gelijkheid, rechtvaardigheid – thema’s die in het gezin Breidel duidelijk besproken worden, en nu al zijn weg vinden naar de jongste generatie.

Opvallend is de kledendracht die vader en zoon dragen tijdens de uitzending. “Dat is voor Keti Koti,” legt Sydney uit. “Het is niet zomaar kleding – het is een uiting van trots, van herdenking en van vrijheid. Sommige mensen reageren daar heftig op, maar juist dat maakt het een activistische daad.” De herdenking van de afschaffing van de slavernij (30 juni) en de viering van vrijheid (1 juli) zijn voor hem net zo belangrijk als 4 en 5 mei.

Dordrecht kent pas sinds drie jaar een lokale viering van Keti Koti. “We zijn klein begonnen, met alleen een herdenking. Nu is het uitgegroeid tot iets dat echt leeft. Vorig jaar hadden we 1500 bezoekers. Dit jaar hopen we op 3000.” Het is een groeiende beweging die gedragen wordt door de gemeenschap zelf, maar waarin ook samenwerking met de stad en organisaties steeds belangrijker wordt.

Er is nog werk aan de winkel, vooral in het onderwijs. “Slavernij is een klein en vaak geromantiseerd onderdeel in schoolboeken. Maar er zijn duidelijke sporen van het slavernijverleden in Dordrecht: 40 locaties verbonden aan dat verleden zijn nu te vinden via Mapping Slavery,” vertelt Sydney. “Pas als je het verhaal kent, kun je ook erkennen en helen.”

Victor is duidelijk over zijn rol: “Ik vier het samen met papa.” En dit jaar spreekt hij misschien ook zelf op de herdenking, net als zijn broer Brent vorig jaar. “We vinden het belangrijk dat kinderen ook een boodschap overbrengen aan de gemeenschap,” zegt Sydney trots.

Met hart, hoofd en geschiedenis als kompas zet de familie Breidel zich in voor een rechtvaardige toekomst. “Je kunt niets doen aan het verleden,” besluit Sydney, “maar we kunnen wél alles doen aan de toekomst.”

Van Veronica tot zuiver water

Karel Thieme windt er geen doekjes om. Zijn activistische vuur werd al in 1973 aangewakkerd tijdens het “Veronica moet blijven”-protest. “Als je ergens in gelooft, wil je dat delen. Omdat het waardevol is. Gedeelde vreugde is dubbele vreugde,” zegt hij. Later zou hij met dezelfde bevlogenheid thee promoten — en vooral: het belang van zuiver water. “Toen ik ontdekte wat schoon water met smaak doet, was dat bijna net zo’n euforisch moment als de geboorte van mijn dochter,” vertelt hij met twinkelende ogen.

Vandaag richt Karel zich op een grotere missie: mensen overtuigen van het gevaar van PFAS en het belang van preventie én persoonlijke actie. “We moeten af van de mythe dat ons drinkwater het schoonste ter wereld is. Als dat zo was, stond ik niet al 250 keer voor de poort van Chemours te demonstreren.”

Liesbeth vertelt hoe haar betrokkenheid groeide vanuit een diepe verbinding met de natuur. Als milieukundige had ze altijd al interesse in duurzaamheid, maar het keerpunt kwam toen ze hoorde dat voor een snelweg bij Amelisweerd honderden bomen gekapt zouden worden. “Ik liep daar en voelde: dit raakt me. Dit gaat over meer dan kennis. Het ging in m’n lijf zitten.”

Toen ze las dat het PFAS-gehalte in eieren inmiddels zo hoog is dat ze eigenlijk niet meer gegeten mogen worden, voelde ze opnieuw die drang tot actie. “Toen wist ik: ik moet dit vastleggen. Ik ben gaan fotograferen, gaan demonstreren, en ben naar Dordrecht gekomen. Omdat dit niet alleen over milieu gaat. Dit gaat over ons allemaal.”

Beide gasten pleiten voor een tweesporenbeleid: voorkomen én genezen. Karel: “Je moet het aan de bron aanpakken, maar mensen moeten ook weten dat ze het thuis zélf kunnen zuiveren. Het is mogelijk. We moeten alleen de wil hebben om het te doen.”

Liesbeth vult aan: “We moeten stoppen met dweilen met de kraan open. Verbied PFAS, nu. Want het zit overal: in lucht, in water, in eieren, in ons bloed. We kunnen niet blijven wachten tot er nog meer mensen ziek worden.”

Op de vraag hoe het activisme concreet versterkt kan worden in Dordrecht, zijn ze duidelijk. De opkomst moet omhoog, de boodschap moet breder. “Als je 5.000 mensen voor die poort zet, dan gaat er wat gebeuren,” stelt Karel. “Nu staan we er vaak met dertig.”

Maar de hoop blijft. Op rechtszaken, op regelgeving vanuit Europa, en op de kracht van burgers die niet langer willen wegkijken. Want, zoals Liesbeth het treffend samenvat: “Ergens in geloven is één ding. Maar er ook naar handelen — dat maakt je activist.”