Vanmorgen schuift een enorme envelop ternauwernood mijn brievenbus door.
Afzender KPN. Zal wel een reclamestunt zijn. Maar als ik met moeite de inhoud naar buiten wring blijkt het een boek van fors formaat. DE VLOED staat er met kapitale letters op met als ondertitel het land van de kikkers en de kracht van water. Op de achtergrond overstroomd land, een half onder water verdwijnende boerderij met een om hulp vlaggende heks in top en in de stroom een kikker dobberend in een wieg. Dat beeld kennen we uit 1421, als de Sinte Elisabethsvloed alle ommelanden van Dordrecht verzwelgt. Alleen was het in onze geschiedschrijving een baby met een kat die de wieg met behendige sprongen in evenwicht hield. Heel het boek is in zwart-wit. De figuren zijn silhouetten en knipsels. Wie zendt mij dit boek? Er zit een kaartje in met als tekst : Ha Ton Het boek over het schimmenspel van Frans ter Gast is er niet meer van gekomen. Dat had ik je in 2008(?) beloofd. Ik hoop dat het boek over ‘De Vloed’ een goede vervanging is. Hartelijke groeten, Ties Poeth.
Is dit een grap? Wie is Ties Poeth? Een pseudoniem? Frans ter Gast ken ik wel. Dat is een bekend schimmenschuiver. Hij maakte in 1936 de eerste Nederlandse animatiefilm. Deze film van 10 minuten gaat over De moord van Raamsdonck zoals die werd bezongen in een extravagant moordlied. Daarin de onsterfelijke dichtregels: De rovers in hun vak bekwaam, die kropen door het schijthuisraam. Of: De eerste rover heette Klaas en stonk gemeen naar tenenkaas. De tweede rover heette Ben en had veel last van zweetvoetén. De derde rover heette Piet en de vierde rover was er niet.
Tot zover Frans ter Gast. Ik moest die Poeth dus kennen uit de tijd dat ik Hoofdredacteur was van De Wereld van het Poppenspel. En ja dank zij de alwetende Google.com ontdekte ik dat Ties Poeth (1957) een grafische kunstenaar, een animatiefilmmaker en een design-meubel-fantast is. Een veelzijdige kunstenaar, die behoort tot de kleine groep experimentele animatiefilmmakers. Zijn werken tonen een afkeer van stereotypen, clichés en trends. Zijn films zijn een stroom van visuele associaties, en trouw aan de traditie van Oscar Fischinger, Len Lye en Norman Mc Laren.
Maar voeg ik er aan toe: ook een schimmenschuiver, een volger van Frans ter Gast over wie hij dus beloofd had een boek te schrijven. Dat er nooit kwam en waarvoor hij als boetedoening mij DE VLOED zendt. Het fraaie boekwerk gaat over het dorpje Niervaert, bij Breda, in het land van de kikkers. Dank zij de kronieken die de kikkers bijhouden weten we van een mirakel met een bloedende hostie, een parallel met de Dordtse splinter van het Heilige Hout. En van de allerverschrikkelijkste stormvloed op de feestdag van Sinte Elisabeth op 19 november 1421, die de ondergang van Niervaert inluidt. De bewoners trekken naar Breda al blijft de Heilige Hostie nog enige tijd in de kerk van het Mirakelsacrament. Een van de laatste dorpelingen heeft in 1424 zijn tonnen haring in Dordrecht aan de markt gebracht als hem op de terugweg opnieuw een teisterende storm overvalt, de derde Sinte Elisabethsvloed. Dat gebeuren staat afgebeeld op het tafereel dat Ties Poeth met de hand heeft uitgeknipt. Naast vele andere prenten wemelend van kikkers is DE VLOED, verschenen bij uitgeverij Shinz Venlo.
Ton Delemarre (met dank aan Ties Poeth)
